Η επιλογή επιστημονικού πεδίου είναι, για πολλούς μαθητές, η πρώτη πραγματικά κρίσιμη απόφαση ζωής. Μαζί της φέρνει ενθουσιασμό, αλλά και φόβο: “Κι αν διαλέξω λάθος;”. Αυτός ο φόβος μπορεί να παραλύσει, ειδικά όταν συνοδεύεται από πίεση γονιών, σχολείου ή του ίδιου σου του εαυτού.
Αν όμως δεις την επιλογή σαν κομμάτι της προσωπικής σου πορείας και όχι σαν τεστ τελειότητας, θα μπορέσεις να κινηθείς με πιο καθαρή σκέψη και αυτοπεποίθηση. Ας δούμε πώς.
Αν θέλεις να κατανοήσεις πρώτα τι είναι τα επιστημονικά πεδία και πώς διαμορφώνονται, ρίξε μια ματιά στον οδηγό: Επιστημονικά Πεδία & Επιλογή: Όλα όσα Πρέπει να Ξέρεις
- Τι Κρύβεται Πίσω από τον Φόβο του “Διάλεξα Λάθος”
Η αγωνία γύρω από την επιλογή πεδίου συχνά δεν έχει να κάνει με τις ίδιες τις σπουδές, αλλά με το βάρος που της αποδίδεται.
- Κοινωνική πίεση: Οι γονείς έχουν προσδοκίες, το σχολείο κατευθύνει, οι φίλοι επιλέγουν πιο “παραδοσιακές” σχολές.
- Έλλειψη πληροφόρησης: Πολλοί δεν γνωρίζουν τι πραγματικά περιέχει το κάθε πεδίο, πώς είναι το πρόγραμμα σπουδών ή ποιες είναι οι επαγγελματικές του προοπτικές.
- Ανασφάλεια ηλικίας: Είσαι 16–17 ετών. Δεν είναι φυσιολογικό να έχεις ξεκάθαρη εικόνα για το μέλλον σου. Κι όμως, συχνά περιμένουν από εσένα να αποφασίσεις “για πάντα”.
Κατανόησε αυτές τις πιέσεις και μην τις αφήσεις να καθορίσουν τη σκέψη σου. Όσο πιο συνειδητά τις εντοπίζεις, τόσο πιο εύκολα τις ελέγχεις.
- Δεν Υπάρχει Μόνο Μία “Σωστή” Επιλογή
Η ιδέα ότι υπάρχει “το ένα πεδίο που είναι για σένα” είναι παραπλανητική. Η πραγματικότητα είναι ότι:
- Πολλά πεδία έχουν κοινά γνωστικά αντικείμενα, ή οδηγούν σε παρόμοια επαγγέλματα.
- Οι καριέρες δεν είναι πλέον γραμμικές. Κάποιος με πτυχίο στη Φιλοσοφία μπορεί να γίνει αρθρογράφος σε τεχνολογικό μέσο. Ένας πληροφορικάριος μπορεί να ασχοληθεί με εκπαίδευση ή τέχνη.
- Το πεδίο είναι μόνο η αφετηρία, όχι το τέλος. Μέσω μεταπτυχιακών, εμπειριών, δεξιοτήτων, αλλάζεις κατεύθυνση και ενσωματώνεις νέα στοιχεία.
Αυτό σημαίνει ότι η επιλογή δεν πρέπει να είναι βάρος, αλλά αφετηρία πειραματισμού και εξερεύνησης.
Για να ξεφύγεις από στερεότυπα του τύπου “αυτή η σχολή δεν έχει μέλλον”, δες και το άρθρο: Μύθοι και Αλήθειες για τις ‘Καλές’ και ‘Κακές’ Σχολές
- Βήματα για να Επιλέξεις Πιο Συνειδητά
Η επιλογή δεν είναι απόφαση τύπου “ναι ή όχι”. Είναι διαδρομή που ξεκινά με ερωτήσεις:
- Τι μου αρέσει; (π.χ. λύνω προβλήματα, γράφω, οργανώνω, ερευνώ)
- Πώς μαθαίνω καλύτερα; (π.χ. με θεωρία, με εφαρμογές, με συνεργασία)
- Με ποιον τρόπο φαντάζομαι τον εαυτό μου να εργάζεται; (π.χ. με ανθρώπους, σε εργαστήριο, σε οργανισμό, μόνος)
Κάνε επίσης:
- Έρευνα στα προγράμματα σπουδών των σχολών που σε ενδιαφέρουν. Μπες στα site τους, δες τα μαθήματα ανά εξάμηνο.
- Μίλα με φοιτητές και επαγγελματίες. Θα πάρεις εικόνα πραγματικότητας που δε θα σου δώσει κανένα φυλλάδιο.
- Χρησιμοποίησε εργαλεία επαγγελματικού προσανατολισμού, όπως το δωρεάν τεστ του CEARS+. Μπορεί να σου ανοίξει νέους ορίζοντες ή να επιβεβαιώσει υποψίες.
Επίσης, βάλε στο τραπέζι τις εναλλακτικές σου:
- Θες να σπουδάσεις στην πόλη σου ή είσαι διατεθειμένος/η να μετακομίσεις;
- Προτιμάς γενικές ή πιο εξειδικευμένες σπουδές;
- Σε ενδιαφέρει η επαγγελματική αποκατάσταση ή η προσωπική ολοκλήρωση; (ή και τα δύο;)
Μπορείς επίσης να διαβάσεις αυτόν τον οδηγό για να δεις ποιο πεδίο ανταποκρίνεται καλύτερα στον χαρακτήρα και τα ενδιαφέροντά σου: Ποιο επιστημονικό πεδίο σου ταιριάζει – Κριτήρια & Προτάσεις
- Τι να Κάνεις αν Δεν Είσαι Σίγουρος/η
Δεν είναι όλοι έτοιμοι να διαλέξουν απόλυτα. Και δεν χρειάζεται.
- Διάλεξε το πεδίο που αφήνει περισσότερες επιλογές ανοιχτές. Π.χ. το Πεδίο Οικονομίας & Πληροφορικής προσφέρει μεγάλη ποικιλία σχολών και κατευθύνσεων.
- Προτίμησε σχολές με γενικότερες βάσεις που επιτρέπουν εξειδίκευση αργότερα (π.χ. Παιδαγωγικά, Κοινωνικές Επιστήμες).
- Απόφυγε επιλογές με πολύ συγκεκριμένες ή περιορισμένες επαγγελματικές διεξόδους, αν νιώθεις αβεβαιότητα.
Ένας καλός κανόνας: Αν δεν μπορείς να διαλέξεις ακόμα το τι ακριβώς θες, διάλεξε αυτό που αποκλείει τα λιγότερα.
Αντί για “ποια είναι η σωστή απάντηση”, ρώτα: “με ποια επιλογή κρατάω ανοιχτές τις περισσότερες πόρτες;”.
- Αν Τελικά Δεν σου Ταιριάξει… Τι Γίνεται;
Ακόμα κι αν μετά την επιλογή καταλάβεις ότι δεν σε εκφράζει:
- Υπάρχουν δυνατότητες αλλαγής: με μεταγραφές (αν πληροίς προϋποθέσεις), με δεύτερο μηχανογραφικό ή μετεγγραφή στο μέλλον.
- Το πτυχίο δεν σε περιορίζει για πάντα. Μπορείς να αλλάξεις πορεία με μεταπτυχιακά, σεμινάρια, ή με το να αναπτύξεις άλλες δεξιότητες στην πορεία.
- Κάθε εμπειρία είναι χρήσιμη. Ακόμα και μια σχολή που δεν αγαπάς, μπορεί να σου δώσει γνώσεις, εργαλεία ή απαντήσεις για το τι πραγματικά θέλεις.
Μην υποτιμάς την αξία των “λάθος” επιλογών. Πολλοί επαγγελματίες σήμερα χτίζουν καριέρες σε πεδία άσχετα με τις σπουδές τους, αλλά σχετιζόμενα με δεξιότητες που απέκτησαν στην πορεία.
- Και με την Οικογένεια; Τι Γίνεται Αν Διαφωνούν;
Ένα από τα πιο συχνά εμπόδια είναι η πίεση από γονείς ή άλλους συγγενείς. “Διάλεξε κάτι που να έχει δουλειά.” “Μπες Νομική, και βλέπεις μετά.” “Η Ιστορία δεν έχει μέλλον.”
Αν και συχνά αυτές οι προτροπές προέρχονται από αγάπη και αγωνία, δεν αντανακλούν πάντα τις σημερινές πραγματικότητες. Η αγορά αλλάζει, τα επαγγέλματα εξελίσσονται, και το προσωπικό σου ενδιαφέρον είναι αυτό που τελικά θα σε κρατήσει στον δρόμο που θα ακολουθήσεις.
Μίλησε ανοιχτά, με επιχειρήματα. Δείξε ότι έκανες έρευνα. Και θύμισε πως η επιλογή σου χρειάζεται υποστήριξη, όχι επιβολή.
Συμπέρασμα
Δεν υπάρχει τέλεια επιλογή. Υπάρχει ενημερωμένη, προσωπική και συνειδητή επιλογή. Αν δεις το πεδίο όχι σαν παγίδα, αλλά σαν ευκαιρία για ανακάλυψη, τότε ήδη έχεις αποφύγει το “διάλεξα λάθος”.
Κάνε το βήμα με ψυχραιμία, γνώση και εμπιστοσύνη στον εαυτό σου. Και θυμήσου: το σημαντικό δεν είναι να προβλέψεις τα πάντα, αλλά να μπορείς να προσαρμόζεσαι με ευελιξία και να εξελίσσεσαι μέσα στην πορεία σου.